Бани одам аъзои якдигаранд шеъри кист

Рассказ Алишера (или один день неизвестной войны)

Бани Одам аъзои якдигаранд
Ки дар офариниш зи як гавхаранд
Чу узве ба дард оварад рузгор
Дигар узвхоро намонад карор
Ту к-аз мехнати дигарон бегами
Нашояд ки номат ниханд одами
(Саади)

Все племя Адамово — тело одно,
Из праха единого сотворено.
Коль тела одна только ранена часть,
То телу всему в трепетание впасть.
Над горем людским ты не плакал вовек,—
Так скажут ли люди, что ты человек?

(перевод с таджикского/персидского)

Мальчик был совершенно растерян, и ничего не понимал, что происходит. Он то ли примирился со своей участью, то ли находился в шоке, но он безоговорочно исполнял всё что я просил.
Вдруг он внезапно посмотрел на меня своими зелеными глазами. Это были не детские глаза, это были глаза мудреца. Я опустил автомат, близко подошел к мальчику и тихо спросил
- Плавать умеешь?
Он не отвечал. Мне кажется он не видел ни меня, ни серого неба, не чувствовал ни холодного воздух ни запаха тины идущего от реки.

Вдруг он вздрогнул, как будто от холода. Он вновь вернулся в эту реальность.
- Что?- с удивлением и хрипотцой в голосе спросил он.
- Плавать умеешь? - повторил я, чуть громче.
- Нет… да, умею, - ответил он. Было видно, что он цеплялся за мизерный шанс. Я понял, что плавать он не умеет
- Сними платье, тебе в ней будет не удобно переплывать реку. Сейчас река обмелела, я покажу тебе брод. Главное держись на ногах, не падай. Встань лицом против течения, так легче противостоять течению. Понял?
- Ты мне в спину не выстрелишь?
- Вот смотри, - я показал ему отстегнутый рожок и выбросил его в реку. Магазин булькнул и мгновенно исчез в темно-зеленой воде Пянджа. Минуту поколебавшись я далеко забросил и сам автомат.
Мальчик неуверенно вошёл в воду и не отрывая взгляда от меня пошёл по броду…

Кто, обвинит меня в том, что я отказываюсь воевать? Где вы, долбанные ораторы на митингах, затеявшие эту войну? Куда вы все попрятались? Ради чего вы всё это затеяли? Разве стоят ваши эгоистичные амбиции жизни вот этого мальчика, вброд, дико озираясь на меня, неуверенно пересекающего холодную реку. Реку дающую ему шанс выжить, выжить на чужом, афганском берегу. Счастья и удачи тебе мальчик! Если сможешь, прости жадных взрослых затеявших эту войну…
Я сидел среди зарослей камыша и смотрел на удаляющую хрупкую фигуру мальчика. Он шёл очень осторожно, но уже ближе к противоположному берегу его, всё-таки, сбило течением с ног, но он немного побарахтавшись зацепился за колючие кусты джуды и выполз на берег.
И только тут я заметил, что у меня по щекам текли горячи слёзы…
Стрельба в городе затихла.

Возвращаясь обратно домой, в заброшенном саду Дома Пионеров я встретил старую бездомную овчарку, которая завиляв хвостом подбежала ко мне. Она ко всем относилась одинаково ласково. Мне внезапно стало тепло, словно хмель распространилась по нутру. Я не могу выразить словами ту любовь, которую я испытывал в тот момент к собаке. Но причину этой любви я знал точно. Я любил её потому, что она не могла брать в лапы автомат и нажимать на курок. Я любил ее потому что она была нейтральна на этой войне. Я любил ее потому что она не разделяла людей на горцев и южан… В тот момент, я этому псу доверял больше чем людям. Я нежно погладил её по холку и осторожно удалил сухие колючки репейника прилепившиеся к ее полинялым бокам. Она робко пыталась лизнуть меня по лицу, но видимо уловив моё настроение передумала. Я обнял её за шею, она перестала вилять хвостом и замерла. Мне казалось, что она пыталась утешить меня. Жаль что собаки не могут говорить. Мне кажется, что они могли бы сказать людям что то очень мудрое и важное.

- якум, маърифати нокомил нисбати инсон (аз рӯи нодонӣ), ки инсон олитарин ва боарзиштарин мавҷудот аст;

- дуввум, арзиши олӣ ва соҳиби шараф будани инсонро қабул надоранд;

- севвум, қавму миллати худро аз дигарон бартар ва болотар меҳисобанд.

Гузаштагони мардуми тоҷику форс ҳанӯз ҳазорсол қабл бо ҳам пайванд ва баробару як узв будани инсонро дарк намудаанд. Чи тавре, ки мутафаккири барҷастаи форсу-тоҷик Саъдии Шерозӣ бисёр хуб фармудааст:

Бани одам аъзои якдигаранд,

Ки дар офариниш зи як гавҳаранд.

Чу узве ба дард оварад рӯзгор,

Дигар узвҳоро намонад қарор.

Ту к-аз меҳнати дигарон беғамӣ,

Нашояд, ки номат ниҳанд одамӣ.

Дар ҳаёти ҷомеа бисёр низоъҳо маҳз аз сабаби аз тарафи як шахс ё гурӯҳ эҳтиром накардан ва олитар ҳисобидани хештан нисбат ба дигарон сар мезанад.

Вақте роҳбари ягон созмону ташкилот гоҳо бо эҳсоси он, ки сарвар аст, нисбат ба дигарон салоҳияти бештар дорад, обрӯву шаъну шарафи зердастони худро паст мезанад ё онҳоро эҳтиром намекунад, ки дар натиҷа чунин ҳолат сабаби низоъ ва бадбинӣ гардида, боиси вайрон шудани муносибат дар он муассиса ва қафоравии фаъолият мегардад.

Гоҳо дар вақти дарс муаллим нисбати донишҷӯе, ки шояд ба дарс беомодагӣ ҳозир шудааст, суханони паст гуфта, обрӯву эътибори ӯро дар назди ҳамсабақонаш паст мекунад. Чунин ҳолат на танҳо сабаби беҳтар шудани муносибати донишҷӯ нисбати таълим мегардад, балки бадбинии ӯ ба дарс ва муаллим меафзояд. Фаразан агар донишҷӯ ба дарс беомодагӣ ҳозир шуда бошад, пас оё муаллим ҳаққи паст задани обрӯву эътибори донишҷӯро дар байни дигарон дорад? Ё роҳи хубтар барои адаби ӯ вуҷуд дорад? Ба андешаи мо вазифаи муаллим ҳамчун тарбиятгар барои донишҷӯ пеш аз ҳама намуна будан дар рафтору муносибати инсонӣ буда, бо роҳи дуруст адаб додан, тарбия намудани онҳо аз омӯзгор маҳорати баландро талаб менамояд.

Мутаасифона, ҳолати ташвишовар дар ҷомеаи имрӯза, ин бо лаҳни қабеҳ, бо тарзи ҳақоратомез ва бо истифодаи ҳар гуна ибораҳои нозеб рафтор намудани баъзе ҷавонписарон бо ҷавондухтарон мебошад. Яъне, беэҳтироми нисбати занону духтарон ва муносибати дағалона бо онҳо таъсири манфии худро ба таълиму тарбияи фарзандон, вазъи оилаҳои ҷавон ва фарҳангу ахлоқи ҷомеа гузошта истодааст. Ин ҷавонон бо чунин тарзи муомилаву муносибат бок адом виҷдон аз бузургони худ ба мисли Саъдии Шерозӣ, Мавлоно Ҷалолиддини Румӣ, Абӯ Алӣ Ибни Сино ва дигар нобиғаҳо миллати тоҷик ифтихор карда метавонанд? Мутафаккирони тоҷик бо эҷоди осори бузурги маънавию моддӣ дар рушди тамаддуни башарӣ саҳми худро гузоштанд ва имрӯз баъзе наберагони онҳо дар паст кардан ахлоқу одоб, фарҳанги муошират саҳмгузорӣ доранд. Чунин тарзи рафтору кирдор дар рӯ ба рӯи тамому талошҳои Пешвои миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти пешрафти илму маориф, фарҳанги миллӣ, магар шармандагӣ ва беэҳтиромӣ ҳисоб намешавад?!

Як ҷавон нисбати падару модар, ҳамдарсон, омӯзгорон, дӯсту рафиқон, хешу табор, ҳамсоягон ва ашхоси дигар агар хизмат арзанда ба ҷо наоварда бошад, пас ҳадди ақал аз рӯи принсипи башардӯстӣ муносибат намояд. Аз рӯи принсипи башардӯстӣ муносибат кардан, ин бо сухану рафтори зараровар, хафакунанда, таҳқиркунанда муносибат накардан аст. Яъне, ба мисли инсон бояд муносибат кард. Ба қавли Саъдии Шерозӣ инсон ва ё худ одамӣ аз рӯи меъёри зерин муайян мешавад:

Одамият чист, худро дур аз шар доштан,

Хайрхоҳи халқ будан, нафъи безар доштан.

Инсони башардӯст бо дурӣ ҷустан аз зарару зиён расонидан ба шахси дигар ва бо нияту мақсад нек муносибат менамояд.

Муносибати нек ба башардӯстона бо дигарон қарзи инсонӣ, шаҳрвандӣ ва имонии ҳар нафар буда, ҳар яки мо вазифадор ҳастем, ки барои ҳифзи мақому шарафи дигарон чун инсон рафтору муносибат намоем.

АДАБИЁТ:

Шӯҳрат САИДОВ, раиси шӯрои олимони ҷавони ДДҲБСТ.

Бознашр аз китоби "Ҷавонон - пайрави Эмомалӣ Раҳмон"

Народ уже давно просит меня привести несколько самых известных рубаи Омара Хайяма, Рудаки, Саади на языке оригинала. Тем более, что в Интернете трудно это найти. В частности, самый известный рубаи, приведённый в качестве эпиграфа на моей странице, вообще считается редким. Вот он:

Чтоб мудрым стать, мой друг, знать надобно немало,
Ты две из всех наук запомни для начала;
"Голодным лучше быть, чем что попало есть
И лучше быть одним, чем вместе с кем попало."

По просьбам трудящихся, привожу оригинал. О точности перевода поговорим в другой раз.

Қонеъ ба як устухон чу каргас будан
Беҳ з-он ки туфайли нони нокас будан.
Бо нони ҷавини хеш, хаққо, ки хуш аст,
К-олуда ба полудаи ҳар кас будан!

На самом деле русский текст выше это перевод другого рубаи, я нашёл где-то и тот самый.

Для тех трудящихся, кто забывает языка по-русску, вот ивритский текст:

עולם נורא גדול ומסובך עד פחד
תלמד, רק שני דברים יש בחשבון לקחת
עדיף להיות רעב מזבל לאכול
עדיף להיות לבד, לא עם זבלים ביחד

Известный рубаи Рудаки попробую перевести по памяти. на великом могучем это звучит так:

В себе ты прихоть подавляй, и будешь человеком,
Слепых, калек не оскорбляй, и будешь человеком,
Тот просто нелюдь, кто на грудь упавшему наступит.
Нет, ты упавших поднимай, и будешь человеком.

Гар бар сари нафси худ амири, марди,
Бар куру кар ар нукта нагири, марди,
Марди на бувад, ки фитодаро пой задан.
Гар дасти фитодае бигири, марди.

אם תתגבר על יצרים, אתה תהיה הגבר
אם לא תפגע באחרים, אתה תהיה הגבר
לא גבר, מי שלנופל נותן מכה ברגל
אתה את הנופלים תרים, ואז תהיה הגבר

Слышу вопрос из рядов феминисток: "Мы всяким там фарси не обучались, но почему на русский переводишь "и будешь человеком", а на иврит "вэаз тие а-гевер - и будешь мужиком".
Отвечаю: Слово "мард" на фарси мужчина, и оно же - "человек", ещё человека (и мужчину) называют "одам" (от Адама, т. е.) А женщина там тоже человек, но обозначается другим словом - "зан". В Иране считают, что у всех войн могут быть лишь три причины: зан, зарин, замин (женщины, золото, земля). Про религиозные войны там ничего не сказано. Но про женщин мы поговорим отдельно и подробно в следующий раз, а пока стихо со словом "одам". Из Саади

Все люди на свете - одной колыбели сыны,
Как части единого тела они созданы,
И если один заболеет болезнью злой,
Тотчас же должны и другие утратить покой.

Бани одам аъзои якдигаранд,
Ки дар офариниш зи як гавхаранд,
Чун узверо ба дард овард рузгор,
Дигар узвхоро на монад карор.

Вопрос знатокам: Какое слово здесь употреблено в единственном и двух вариантах множественного числа (иранском и арабском)?
Что девушки, слышу ропот разочарования: "А где на иврите?" - А нету на иврите, не нашёл.

И, под занавес, что-нибудь такое, оптимистичное что-ли. Вот это, например, из Хайяма:

Жизнь уходит из рук, надвигается мгла,
Смерть ломает сердца и кромсает тела,
Возвратившихся нет из загробного мира,
У кого бы мне справиться, как там дела?

Афсус, ки сармоя зи каф берун шуд
В-аз дасти аджал басе джигархо хун шуд.
Кас н-омад аз он чахон, ки орад хабаре
Ахволи мусофирон бигуяд, чун шуд.

И, чтобы не было совсем уж оптимистично, рубаи про нас. Тоже Хайям:

Несовместимых мы всегда полны желаний:
В одной руке бокал, другая на Коране,
И так мы и живём под сводом голубым,
Полубезбожники и недомусульмане.

Як даст ба мусхафему як даст ба джом,
Гах марде халолему гахе марди харом
Моем дар ин гунбади фирузарухом
На кофири мутлак, на мусулмони тамом.

Кормандони муассисаи давлатии Китобхонаи миллии Тоҷикистон тасмим гирифтанд ба зарардидагони обхезиҳои Бадахшон маоши якрӯзаи кории худро гузаронанд.
Ин тасмим рӯи панҷшанбе дар як ҷаласаи Иттифоқи касабаи Китобхонаи миллӣ гирифта шуд. Касоне, ки суханронӣ мекарданд, аз ҳамбастагӣ бо офатзадагони селобҳои хунин ҳарф мезаданд ва билохира ба қароре омаданд, ки ихтиёрӣ музди якрӯзаи кории худро ба суратҳисоби кӯмак ба зарардидагон гузаронанд.
Обхезиҳои Бадахашону Рашт, ки дар пайи гармии бесобиқаи ҳаво ва об шудани пиряхҳо сурат гирифт, кулли мадуми кишварро нигарон кард. Аз нахустин рӯзи расонаӣ шудани фоҷеаи мудҳиш аз харобии деҳот ва ҳалокати одамону бесарпаноҳ мондани садҳо тан аз сокинони Бадахшону Рашт шаҳрвандон бо ибтикори худ кумаку хайрияҳо ҷамъоварӣ намуданд ва ба роҳҳое ба минтақаи офатзада ирсол карданд.
Эмомалӣ Раҳмон, раисиҷумҳури Тоҷикистон 22-юми июл дар ҷаласаи истирории Ҳукумат барои рафъи оқибати офатҳои табиӣ дар кишвар дастурҳои мушаххас дод ва талаб кард, ки то моҳи ноябри соли равон сокинони ҳамаи рустоҳои харобшуда ва касони бе манзили зистмонда бо хона таъмин шаванд.
Эмомалӣ Раҳмон инчунин супориш дод, ки аз ҳисоби президент ба оилаҳое, ки хонаҳояшон пурра хароб шудаанд, 10 ҳазор сомонӣ ва ба оилаҳое, ки хонаҳояшон қисман вайрон шудаанд, 6 ҳазор сомонӣ кӯмакпулии яквақта дода шавад.
Ҳамчунин Сардори давлат дастур дод, ки тамоми масолеҳи сохтмонӣ ба зарардидагони офатҳои табиӣ аз ҳисоби давлат ройгон таъмин карда шавад.
Вазорати умури хориҷии Тоҷикистон бо пахши як муроҷиатномаи расмӣ аз намояндагиҳои дипломатии кишварҳои хориҷӣ ва созмонҳои байналмилалӣ даъват намуд, ки барои барқарорсозӣ ва рафъи оқибатҳои офатҳои табиӣ ба мақомоти тоҷик кӯмак кунанд.
Вазорати умури хориҷии мамлакат хисорати ворида аз офатҳои табии Бадахшону Раштро таҳлил кард ва гуфт, кишвар барои барқарорсозии харобаҳо ва ҷуброни зарари аҳолӣ ба 100 миллион доллари ИМА кӯмаки башарӣ ниёз дорад.
Маврид ба ёдоварист, ки дар пайи обхезиҳои пайваста аз аз 20-уми июл шуруъ шуданд, 8 тан аз сокинон ҷони худро аз даст доданд, деҳаҳо дар Бадахшону Рашт хароб шуданд, садҳо хонавода бе макони зист монданд, пулҳо вайрон ва роҳҳои иртиботӣ миёни ноҳияҳо ва маркази вилоят гусаста шуданд.
Вазорати молия ва “Амонатбонк” бо дастури раисиҷумҳур Эмомалӣ Раҳмон барои кӯмак ба осебдидагони офатҳои табиӣ дар кишвар суратҳисоби махсус кушодаанд.
Сардори Давлат изҳор дошт, ки шахсони саховатпеша метавонанд тариқи ин суратҳисоб ба зарардидагон кӯмак кунанд.
Инак, он суратҳисоб:
Суратҳисоб бо сомонӣ:
26202972500142101000
МФО 350101626
Суратҳисоби мукотибавӣ 20402972316264
РМА 010002120
Реквизитҳо барои гузаронидани маблағҳо бо доллари ИМА
--------------------------------------------------------------------------------
INTERMEDIARY BANK:
SWIFT:IRVTUS3N
BANK OF NEW YORK
NEW YORK,NY US
--------------------------------------------------------------------------------
CORRESPONDENT BANK:
SBERBANK
(HEAD OFFICE - ALL BRANCHES AND OFFICES IN RUSSIA)
MOSCOW RU
ACCOUNT:890-0057-610
SWIFT:SABRRUMM
--------------------------------------------------------------------------------
BENEFICIARY BANK:
STATE SAVINGS BANK OF TAJIKISTAN “AMONATBONK”
DUSHANBE, TAJIKISTAN
ACCOUNT:30111840000000000076
SWIFT:ASSETJ22
---------------------------------------------------------------------------------
REMITTANCE INFORMATION: TO CREDIT ACCOUNT 26204840200035101000
BENEFICIARY____________________

Реквизитҳо барои гузаронидани маблағҳо бо ЕВРО:
--------------------------------------------------------------------------------
INTERMEDIARY BANK:
SWIFT:DEUTDEFF
DEUTSCHE BANK AG
FRANKFURT AM MAIN DE
--------------------------------------------------------------------------------
CORRESPONDENT BANK:
SBERBANK
(HEAD OFFICE - ALL BRANCHES AND OFFICES IN RUSSIA)
MOSCOW RU
ACCOUNT:9498726/10
SWIFT:SABRRUMM
--------------------------------------------------------------------------------
BANK BENEFICIARY:
STATE SAVINGS BANK OF TAJIKISTAN “AMONATBONK”
DUSHANBE, TAJIKISTAN
ACCOUNT:30111978600000000076
SWIFT:ASSETJ22
---------------------------------------------------------------------------------
REMITTANCE INFORMATION: TO CREDIT ACCOUNT 26204978200033101000
BENEFICIARY____________________

Реквизитҳо барои гузаронидани маблағҳо бо рубли Русия:

Барои тафсилоти бештар метавонед бо шумораҳои телефони зерин занг занед: 227 33 11
221 70 81

Дар баробари равоиди мусбату мўътадил ва табиӣ ҳаёти динӣ – маънавӣ, инчунин зуҳуроти манфӣ ва номатлуби ғояҳои ифротгароӣ, ки асосан аз хориҷи кишвар ворид мешавад, дар фаъолияти баъзе созмону ниҳодҳо, ҳизбу гурўҳҳо таъсири муайян расонданд. Иллати сар задани чунин падидаҳои номатлуб, хатари тафриқаандозӣ ва ҷудоӣ дар байни мусалмонони кишвар дар солҳои охир, ин дар ҷомеаи мо пайдо шудани иғвоангезӣ, таҳрибкорӣ, ҳизбгароиву гурўҳбандӣ аз тарафи баъзе ходимони дин, имом – хатибон аз минбарҳои масоҷид, садо додани таблиғоти бегонапарастӣ, зидди манфиатҳои миллӣ, давлатӣ, суханони таҳқиркунанда, қабеҳу фаҳш ва беасосу бадномкунанда, таҷлили маросимҳои ба мазҳаби мо бегона, итоат накардан ба имому ҳоким, қонун ва дар ин замина ба вуҷуд овардани дуҳокимиятӣ дар фазои кишвар аст.

Мутаассифона, дар амри дифоъ ва пуштибонӣ аз нангу номус, ҳуввият ва арзишҳои миллӣ, манфиатҳои умумихалқиву умумидавлатӣ миёни баъзе уламои дин ва зиёиёни эҷодкори дин баҳс ба миён омада, аҳли ҷомеаро ба бетарафӣ намегузорад. Зиёиёни эҷодкор бошанд, баъзе уламои динро ба бегонапарастӣ, арабгароӣ, бесаводӣ, чаласаводӣ, хурофоту таассуб, мавизаҳои бемантиқ,бе рабту низом, лаҳни тунду таҳқиромез ва зиддидавлатию зиддимиллӣ айбдор менамоянд. Дар айни замон баъзе уламои дин зиёиён, рўзноманигоронро ба динситезӣ гунаҳкор медонанд.

Дар ҳарду ҳолат ҳам уламои дин ва зиёиёни тоҷик бояд ҳамфикр бошанд, манфиатҳои умумимиллӣ, умумидавлатиро аз ғаразҳои ҳизбӣ, гурўҳӣ, мазҳабӣ, шахсӣ боло гузошта, ҷомеаро ба ихтилоф, ҷудоӣ ва хатару нооромӣ мувоҷеҳ насозанд. Яъне, ба ингуна ҳаракати манфур шахсоне дохил мешаванд, ки ақлу заковати худ, фарҳангу нанг ва номуси худро ба ивази маблағи ночизи хоҷагони худ фурӯхтанду исломро чун ниқоб ва сипар истифода карда ба номи он доғ оварда истодаанд, ҳол он ки шоир гуфтааст:

Ислом ба зоти худ надорад айбе

Ҳар айб ҳаст, ки дар мусулмонии мост!

Агар ба таърихи фаъолияти ҳаракатҳои терористии ҷаҳон аз рӯи ахбори департаменти давлатии ИМА назар кунем, мебинем, ки ин ҳаракати манфур ҳамасола аз 320 то 620 амалиётҳои терористӣ анҷом медиҳад, ки боиси марги ҳазор-ҳазор одамони бегуноҳ ва ходимони гуногуни мақоми сиёсию давлатӣ мегардад. Масалан: 31 октябри 1984 Индири Ганди, 1991 Ражив Ганди, сарвазирони Ҳиндустон, 1993 прокурори Генуя Франческо Коко ва сарвазири Италия Алдо Моро, инчунин вазири мудофиаи Афғонистон Аҳмадшоҳи Маъсуд ба ин мисол шуда метавонад.

Бояд зикр намуд, ки аломатҳои ин гуна ҳаракатҳои фосиқ чун тероризму экстремизм дар ҷумҳурии мо низ ба назар мерасанд, ки мақсади онҳо мубориза алайҳи ҳукумати конститутсионии мост. Вале халқи тоҷик, ки таъриху фарҳанги куҳан дошта 99% аҳолии он пайрави дини мубини ислом ҳастанд, аз воқеаҳои солҳои 1991-1992 дарси ибрат гирифтаанд ва ба амалишавии нақшаҳои мардумфиребонаи исломи радикалӣ фирефта нахоҳанд шуд. Зеро мо хуб медонем, ки дар моддаи 8-уми Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон омадааст, ки таъсис ва фаъолияти иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ҳизбҳои сиёсие, ки нажодпарастӣ, миллатгароӣ, хусумат, бадбинии иҷтимоӣ ва мазҳабиро тарғиб менамоянд, ё худ барои бо роҳи зӯрӣ сарнагун намудани сохтори конститутсионӣ ва ташкили гурӯҳҳои мусаллаҳ даъват мекунанд, манъ аст. Бинобар ин ҷавононро зарур аст, ки аз ҳамкорӣ ва ҳамфикрии гурӯҳҳои терористии: “Ҳаракати Узбекистон”, “Ал-қоида”, “Ҳаракати Туркистони Шарқӣ”, “Тоҷикистони озод”, “Созмони таблиғот”, “Гурӯҳи 24” ва дигарон, ки гурӯҳ, созмон ва ташкилотҳои терористӣ эълон шудаанд, худдорӣ намуда, алайҳи онҳо муборизаи беамон баранд, зеро мақсаду мароми онҳо пок нест ва ҳамкорӣ бо онҳо сӯи бадномӣ ва ҷаҳаннам аст.Чӣ хеле ки шоир гуфтааст:

Ҳаргиз аз роҳи бадӣ мақсуди кори худ маҷӯ,

Як бади хоҳӣ ба кас, даҳчанд баргардад ба ту!

Вале ифротчиён бо ҳар роҳу васила байни худ ва мусулмонони воқеӣ тафриқаандозӣ мекунанд, ки мо дар поён онро чунин нишон медиҳем:

Мусулмонони воқеӣ: машғул дар фикри имони хеш аст.

Мусулмонони ифротӣ: машғул дар фикри имони дигарон аст.

Мусулмонони воқеӣ: мекӯшад худ ва дигаронро вориди биҳишт кунад.

Мусулмонони ифротӣ: машғули исботи он аст,ки ғайр аз ӯ дигар ҳама дӯзахиянд.

Мусулмонони воқеӣ: дар пайи бахшиши гуноҳи дигарон аст.

Мусулмонони ифротӣ: дар пайи ҷустуҷӯи хатои дигарон аст, то онҳоро маҳкум созад.

Мазҳаби суннатии мардуми тоҷик-мазҳаби ҳанафӣ аз ҳар гуна ифроту тафриқаандозиҳо ва тундгароию мардумозориҳо дур асту мақсаду мароми он орому осоиши кулли инсоният аст, ки мо онро аз чор мисраъ шеъри Саъдии бузург, ки дар пештоқи бинои СММ сабт шудааст пайдо карда метавонем, ки гуфтааст:

Бани одам аъзои якдигаранд,

Ки дар офариниш зи як гавҳаранд.

Чу узве ба дард оварад рӯзгор,

Дигар узвҳоро намонад қарор

Ғафурова Ф.К.

ассистент-муаллимаи кафедраи

назарияи иқтисодӣ ДИС ДДТТ

ДУШАНБЕ, 15 янв — Sputnik, Нилуфар Некқадам. Ҳунармандони бадахшонӣ дирӯз, 14 январ дар тарабхонаи "Соло" дар Маскав консерти хайрия баргузор карданд.

Даромаде, ки аз ин консерт ҷамъ шуд, барои ҷарроҳии Акмал Меҳрубоншоев ном ҷавоне аз шаҳри Хоруғ ҳазина мешавад, ки чанд сол боз аз норасоии гурда ранҷ мебарад.

Барои дастгирии Акмал ва тамошои ҳунари овозхонони Бадахшон ҷавонону миёнсолон, дӯстону пайвандон ва хонаводаҳои ҷавон ҳамроҳи кӯдаконашон омада буданд.

Чунин менамуд, ки ин як маҳфили хонаводагӣ бошад. Тамошобинонро аз дар ризокорон бо як самимияту дилгармӣ хушомадед мегуфтанду ба курсиҳои нарми толор ҷой дода бо меҳмоннавозӣ чойи гарм пешниҳод мекарданд, ки махсус аз ҷониби соҳиби тарабхона дар ин рӯз ройгон дода мешуд.

Бани одам аъзои якдигаранд

Ки дар офариниш зи як гавҳаранд,

Чу узве ба дард оварад рӯзгор

Дигар узвҳоро намонад қарор

Бо ин шоҳбайтҳои Саъдии Шерозӣ муҷрии консерт Маърифат ба аҳли толор арзи салом карду ҳар яки онҳоро барои саховатмандӣ ва дастгирии Акмал сипос гуфта ба саҳна Далер Мирзошоев овозхони гурӯҳи "Ҷирай"-ро даъват кард.

"Аз дидори ҳар яки шумо шодем. Орзумандам Худованд ба ин бародарамон шифо диҳад", — гуфт Далер ва ҳунарнамоияшро аз суруди "Биё дил" оғоз кард, ки порсол сабт шуда буду бештарин ҳаводоронро ба даст овардааст.

"Вақте бародарон ба мо занг зада дар бораи бемории Акмал гуфтанд ва пешниҳоди баргузории консерт карданд, мо бечуну чаро розӣ шудем. Чунин консертҳои хайрияро кам баргузор накардаем. Пеш ҳам дар консертҳои хайриявӣ мо ширкат кардаем", — гуфт Далер Мирзошоев дар суҳбат бо Sputnik Тоҷикистон.

Далер Мирзошоев чанд таронаи дигарашро ҳам суруд ва муҷрӣ ба саҳна овозхони дигари ин гурӯҳ Акмал Ошурмамадовро даъват кард.

"Ташаккур барои ҳузури ҳар яки шумо. Барака ёбед", —гуфт Акмал ва ба сароидани сурудҳои "Дил бувад асири ишқ", "Шод омадӣ", "Дил ба ту додам ай парӣ" пардохт.

Дар баробари шунидани навои "рапой" (яке аз маъруфтарин оҳангҳои рақсии мардуми Бадахшон, — шарҳ аз идора) раққосони моҳир ба майдон омаданд. Ҳар яке бо дастафшониву шонаҷунбонию покӯбӣ тамошобинонро ба ваҷд оварданд, вале бештари раққосон занон буданд. Шумораи мардон ҳам дар толор кам набуд, вале аз шарм бошад ё вз ҷиддият онҳо камтар ба рақс майл мекарданд.

"Ман шодам, ки чунин кори пурбаракат имрӯз дар тарабхонаи ман мегузард. Имрӯз иҷораи тарабхонаро арзон кардем. Дусад рубли ҳар як меҳмон ба иҷора дода мешавад. Бигзор бародарамон шифо ёбад", — гуфт соҳиби тарабхона дар суҳбат бо Sputnuk Тоҷикистон.

Дар ин консерт барои Акмал Меҳрубоншоев, ки ба зудӣ дар яке аз бемористонҳои шаҳри Маскав ҷарроҳӣ мешавад, беш аз сад кас ширкат карду бо ҳисоби пардохти иҷроаи тарабхонаю асбобҳои мусиқӣ 30 ҳазор рулб рубл ҷамъ шуд. Дар умум барои ҷарроҳии ӯ 1,5 миллион рубл лозим аст.

Муҷрии консерт Маърифат аз фаъолияти гурӯҳи "Делаем добро" ёдоварӣ карду гуфт, ки чӣ гуна донишҷӯё худ пиёда ба донишгоҳ рафтаасту роҳкирояшро ҷамъ карда барои шифои беморон хайр кардааст.

"Мо се сол пеш барои ҷарроҳии Акмал маблағе ҷамъ карда будем. Вале ба сабаби ҷамъ нашудани маблағи зарурӣ ҷарроҳии ӯ ба таъхир уфтод. Имсол кӯшиш дорем, ки маблағи заруриро ҷамъ кунем. Ин консерт ҳам яке аз барномаҳо барои ҷамъоварии маблағ мебошад", — яке аз аъзоёни гуруӯҳи "Делаем добро" Ситора Шоҳдавлат дар суҳбат бо Sputnik Тоҷикистон.

Дар барнома ҳамчунин шоири ҷавон Фаромуз Ақдодов, ки худ яке аз баргузоркунандагони ин барнома буд, аз ашъори худ чанд сурудеро пешкаши мухлисон кард. Пеш аз ҳунарнамоӣ Фаромуз гуфт, ки "аз баргузории ин консерт бисёр шод аст".

"Мо суннатҳои бисёр хубе дорем ва орзу мекунем, ки чунин барномаҳои хайрия ҳам барои овозхонҳои мо суннат шавад".

Сипас навбати ҳунарнамоии овозхони машҳур Толиб Саодатқадамов расид ва ӯ таронаҳои ошиқонаи худро суруда дили тамошобинонро шод ва ҳамагонро ба иттиҳоду дӯстиву ёрирасонӣ ба якдигар фаро хонд.

"Биёед ҳамеша дасти ҳам бигирему барои шифои бародарамон Акмал дуо бикунем", — гуфт Толиб Саодатқадамов.

Ҳамчунин дар ин консерт овозхонони ҷавони Бадахшон Аличони Қимматшо ва Анваршои Саидик бо сурудҳои базмӣ дили ҳозиринро шод карданд.

ДУШАНБЕ, 2 июл — Sputnik. Донишҷӯёни тоҷик, ки дар Донишгоҳи технологии Русия - МИРЭА таҳсил мекунанд, дар бораи таҳсил дар муҳити байналмилалӣ нақл карданд.

Имрӯзҳо дар донишгоҳи мазкур ҳудуди 200 донишҷӯи тоҷик таҳсил мекунанд, ки дар оянда дар соҳаҳои телекоммуникатсия, автоматика, кибернетика, радиотехника ва электроника мутахассис хоҳанд шуд.

Чунончи, донишҷӯи курси дувуми магистратура дар саҳаи "технологияи кимёвӣ" Солиҷон Собиров мегӯяд, то дохилшавӣ ба МИРЭА дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи Муҳаммад Осимӣ таҳсил мекард.

Ӯ ду сол пеш факултаи энергетикаи донишгоҳро хатм карда, мақсад дошт ба кор дарояд, аммо қарор дод, ки дар Маскав ба бахши магистратура дохил мешавад.

"Мехостам донишамро дар ду самт комил кунам. Феълан ман ду маълумот, муҳандис-энергетик ва химик-технолог дорам. Фикр мекунам, ки ин хело хуб аст", - мегӯяд ҷавон.

Ҳоло Солиҷон дар хобгоҳ зиндагӣ мекунад, идрорпулӣ мегирад, муваққатан худро дар Русия ба қайд гузоштааст. Ин донишҷӯи тоҷик кам-кам кор ҳам мекунад.

"Агар донишҷӯ дар ҳақиқат аз нигоҳи молиявӣ ба мушкилӣ дучор шавад, касе аз ин ҷиҳат ба вай кӯмак накунад ё дар хонаводаашон мушкилии иқтисодӣ бошад, пас вай метавонад дар 11 моҳ як маротиба аз донишгоҳ кӯмак хоҳад. Маблағе ки донишгоҳ медиҳад, кам нест", - меафзояд ӯ.

Солиҷон мегӯяд, вақти бештарашро барои таҷрибаомӯзӣ дар донишгоҳ мегузаронад, аммо барои дӯстӣ бо донишҷӯён ва бозии футбол ҳам вақт меёбад.

Дигар донишҷӯи тоҷик Фараҳноз Қурбонова дар курси аввал таҳсил мекунад. Ӯ ҳам мегӯяд аз интихоби касб ва донишгоҳаш розӣ аст.

Ин духтари тоҷик хатмкардаи Литсейи президентӣ барои хонандагони лаёқатманд аст. Ӯ мехостааст пас аз хатми мактаб ба факултаи муҳандисиву барномарезӣ дохил шавад, барои ҳамин донишгоҳи технологии Русияро интихоб кардааст.

"Ман ки аз кишвари хориҷ ба Русия омадаам, дар хобгоҳ зиндагӣ мекунам. Ба донишҷӯёни хориҷӣ дар бахши авали таҳсил стипендия медиҳанд, баъдҳо ҳаҷми он аз худи донишҷӯй вобаста аст", - мегӯяд Фараҳноз.

Духтарак қайд мекунад, ки бартарии дигари таҳсил дар ин донишгоҳ пайдо кардани дӯстон аз кишварҳои хориҷ аст. Фараҳноз дӯстони ӯзбекистонӣ, белорус, украинӣ, қазоқистонӣ, аз Ветнам, Чин ва албатта Русия дорад.

"Ман ин ҷо худамро дар байни дӯстон пайдо кардам. Ман бо онҳо ба ибтидои нардбони муваффақиятҳоям қадам мегузорам. Агар хоҳӣ, ки ояндаи хушбахт дота бошӣ, бояд хонӣ ва меҳнат кунӣ. Боварӣ дорам, ки дар МИРЭА ба тамоми орзуҳоям мерасам", - мегӯяд Фараҳноз хушбинона.

ДУШАНБЕ, 23 июн – Sputnik, Нилуфар Некқадам. Музафари Имомдодро корбарони Facebook чун шахси фаъоли ҷамъиятӣ ва ризокори ҳамеша омодаи кумаку ёрӣ мешиносанд. Ӯ аз рӯзҳои аввали шуюи COVID - 19 дар Тоҷикистон, ба хайрхоҳон муроҷиат карда, бо маблағи ҷамънамуда ба табибони Суғду, Хатлону Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон кумак кард.

Ҳар рӯз дар саҳифааш дар Facebook наворе дар бораи расонидани кумак ба табибони ин ё он минтақаи кишвар пайдо мешавад. Чун худи ӯ мегӯяд, "бояд хайрхоҳон бидонанд ва бубинанд, ки маблағи онҳо дар куҷо ва чӣ гуна ҳазина мешавад".

Дар Тоҷикистон рӯзи 30 апрели соли 2020 расман 15 ҳолати гирифторӣ ба вируси корона сабт гардид. Пас аз як рӯз Музаффар бо наворе барои ҷамъ овардани маблағ барои кумак ба пизишкон ба мардум муроҷиат кард. Ба гуфти ӯ бародарони саховатпеша аз Русия то Африқо занг мезаданду маблағ равон мекарданд.

"Аввал бародарон аз Русия ва аз худи Тоҷикистон кумак карданд. Баъдтар аз Олмон, Африқо, Амрико ва дигар кишварҳо низ маблағ равон карданд. Пас аз се рӯзи муроҷиат мо маблағи ирсолкардаро гирифта, 70-дона либоси вижаи муҳофизатӣ харидем ва ба пизишкони навоҳии гуногун аз Ҷилликул то шаҳри Хуҷанду Ёвон расонидем. Пули равоннамудаи хайрхоҳон дар умум наздики 50 ҳазор сомонӣ шуд. Аз ин маблағ аз номи ризокорони ВМКБ ба зарадидагони фоҷиаи Хуросон 10 ҳазор сомонӣ равон карда шуд", - гуфт Музаффар.

Музаффар аз он изҳори хушнудӣ мекунад, ки мардуми тоҷик ҳиммати баланд доранд ва саховатпешаанд.

"Ростӣ ман бо мардуми хайрхоҳамон ифтихор мекунам", - мегӯяд ӯ ва ба ҳамаи ашхоси саховатпеша ва ихтиёриён, барои хизматашон изҳори сипос мекунад.

Музаффар рӯзи 9 май барои кумак ба пизишкон ба ВМКБ сафар кард ва инак беш аз ду моҳ мешавад, ки ӯ дар хизмати халқ аст. Ба фикри ӯ? маризии коронавирус худ онқадар вазнин нест, вале ваҳму воҳимааш барои фаҳмиш душвор аст.

"Рӯзҳои аввал мардумро ваҳму воҳима пахш карда буд. Онҳо дар бораи маргу мир аз ин маризӣ, ки бахусус дар кишварҳои Урупо зиёд буд, шунида буданд ва ба таҳлука афтода буданд",-изҳор дошт ӯ.

Музаффар ҳамроҳи дигар ризокорон барои кумак ба пизишкон қариб ба ҳамаи ноҳияҳои ВМКБ ва қишлоқҳои дурдаст сафар карданд.

"Мо аз қишлоқҳои ноҳияи Ванҷ, Рӯшону Бартанг, Шуғнону Ишкошим ва то Мурғоб сафар карда, либосҳои муҳофизатӣ, ниқобҳо, маҳлулҳои зиддиуфунӣ бурдем. Фақат Язгулом ва қишлоқҳои болоии ноҳияи Шоҳдара мондааст, ки насиб бошад пас аз се рӯз бо кумаки вижа барои хонаводаҳои ниёзманд, сафар хоҳем кард", - гуфт Музаффар.

Мусоҳиб мегӯяд вазъияти беморӣ дар ВМКБ дар ягон ҷо вазнин набуд, чун аз рӯзҳои аввал ҳам духтурон ва ҳам ризокорон барои пешгирии он кори зиёде анҷом доданд. Созмонҳои гуногун аз қабили Бунёди Оқохон оид ба тандурустӣ, ширкати Памир энерҷӣ ва Ҳукумат барои пешгирии беморӣ кумак карданд.

"Чун зичии аҳолӣ дар шаҳри Хоруғ бештар аст, ин ҷо маризон бештар буданд. Дар водии Бартанг дар кишлоки якум - Шуджанд танҳо як бемор буд. Шукри Худо дар дигар деҳаҳои Бартанг нафаре бемор набуд. Мо ба қишлоқҳои дурдасти Бартанг аз номи Ҳукумат се либоси муҳофизатӣ, маҳлулҳои зиддиуфунӣ ва аз номи ризокорон ниқобҳоро бурдем", - нақл кард Музаффар .

Дар ВМКБ то 20 июни соли равон барои пешгирӣ аз паҳншавии густурдаи коронавирус аз ҷониби мақомоти ҳокимияти давлатии вилоят маҳдудиятҳо - равуо миёни навоҳӣ ва шаҳри Хоруғ, ҷорӣ шуда буданд. Имрӯзҳо бошад мардуми ин вилоят ба зиндагии муқаррарии худ бозгаштааст.

"Феълан мардум бе ҳарос ба корҳои саҳроӣ ва хоҷагидорӣ машғул ҳаст. На бузургсолон ва на ҷавонон дигар аз ин беморӣ ҳарос надоранд, чун дарк карданд, ки он ҳам мисоли зуком гузаранда аст, албатта на барои ҳама", - гуфт Музаффар ва афзуд, ки мардум рӯҳан ором шудаанд.

Коронавируси навъи COVID - 19 моҳи декабри соли 2019 дар Вуҳани Чин зуҳур кард ва бар пояи гузориши расмӣ ба Тоҷикистон пас аз 4 моҳ, 30 апрели соли 2020 расид. Мебоист Тоҷикистон барои пешгирии ин вабои аср ҳаматарафа омода мешуд. Музаффар мегӯяд "қаҳрамонони рӯз" - пизишкон барои мубориза бо ин маризӣ омода буданд, вале имконияти пешгирии онро надоштанд.

"Фикр мекунам пизишкон барои табобати маризони коронавирус омода буданд, аммо лавозимоти муҳофизатӣ ва доруву даво надоштанд. Чун ба ҳар қишлоқе, ки мо сафар мекардем ва ба ҳар марказҳои табобатӣ, ки мерасидем, бо чашмони худ медидем, ки пизишкон либоси муҳофизатӣ надоранд", - шарҳ дод Музаффар.

Сабаби аслии роҳ ёфтани коронавирус ба ВМКБ-ро Музаффар дар камаҳамиятӣ ва бедиққатӣ мебинад. Ба гуфти ӯ танҳо бо кумаки ризокорон ва шахсони саховатпеша мешуд паҳншавии COVID - 19 - ро дар ВМКБ пешгирӣ кард.

Ризокор ё ихтиёрӣ - шахсест, ки бемузд ба нафари дигаре хизмат мекунад. Аз давраҳои қадим чун дар дигар манотиқи Тоҷикистон, мардуми Бадахшон бештари кори худро тариқи ҳашар - кори дастаҷамъонаи бемузд анҷом медоданд. Қариб ҳамаи хонаҳои помирӣ, ки имрӯз дар Бадахшон ҳастанд тариқи ҳашар - ё бо қувваи ихтиёриён сохта шудаанд.

Музаффар ризокориро аз арзишҳои волои мазҳаби худ медонад. Ӯ мегӯяд аз кумак кардан ба дигарон ҳаловат мебарад ва бо ин роҳ мехоҳад дилеро шод кунад.

"Ризокорӣ аз арзишҳои мазҳаби ман аст. Бо ин арзишҳо ман метавонам диле ба даст оварам. Дар навбати аввал ман аз коре, ки барои шахсе анҷом медиҳаму ӯ шод мешавад, ҳаловат мебарам, махсусан кумак ба бузургсолон, кӯдакон ва ниёзмандонро дар назар дорам", - гуфт Музаффар ва афзуд ки беш аз 11 сол ӯ дар хизмати халқ аст.

"Ҷое мешавад, ки нафареро бепул бо хадравам ба манзилаш мерасонам, ҷое мешавад, ки бо кумаки дӯстонам мушкили касеро ҳал мекунам".

Дар замони ҳамагирии COVID - 19 дар ҳар қишлоқи ВМКБ гурӯҳи ризокорон аз ҳисоби ҷавонон ва фаъолони ҷомеа ташкил шуд, ки тартибу интизом ва риояи қоидаҳои қарантиниро назорат мекард. Онҳо намегузоштанд, ки меҳмонони аз шаҳри Душанбе расида бе гузашти 14 рӯз бо дигарон ҳамсуҳбат шаванд, ё нафаре бидуни ниқоб аз хона берун равад, ё дар кӯча масофаи иҷтимоиро риоя накунад.

Ба ҳамаи ин корҳо беш аз 3000 ризокор банд буд. Шояд ҳамин якдиливу омодаи кумак будани халқ, буд, ки мардуми Бадахшон авҷи аввали COVID - 19 - ро бидуни талафоти зиёд паси сар карданд.

Вале, набояд фаромӯш кард, ки бино ба пешбинии ҳамагиршиносон мавҷи дуюми COVID - 19 дар Тоҷикистон аз эҳтимол дур нест ва ҳамоно бояд риояи қоидаҳои беҳдошт ва масофаи иҷтиоию пӯшидани ниқоб фаромӯш нашавад.

То 22 июн дар Тоҷикистон 5513 нафар бо ташхиси сирояти коронавируси нави COVID-19 ошкор гардида, аз ин беморӣ то кунун дар кишвар 4039 (73,2%) нафар шифо ёфтаанд. Ҳамзамон, то санаи зикргардида дар мамлакат аз ин беморӣ 52 нафар фавтидаанд.